ASTRONAVIGATIE - EINDELIJK TIJDSGERECHT door Helmut Hoffrichter
Astronavigatie heeft het karakter van een geheime wetenschap uit het vorige millennium – interessant, uitdagend, volkomen achterhaald en veel te vermoeiend. De meeste watersporters houden zich ermee bezig – als überhaupt – hoogstens als voorbereiding op een examen, bijvoorbeeld voor het Duitse Sporthochseeschifferschein (SHS) of de Britse RYA Yachtmaster Ocean.Bij een totale stroomuitval aan boord of bij een storing van de satellietsignalen geldt astronavigatie nog steeds als dé back-up voor GPS & Co. Wie kan echter echt ad hoc betrouwbaar overschakelen op de navigatiemethode van onze voorouders of heeft zelfs maar de noodzakelijke nautische documentatie aan boord?Helmut Hoffrichter heeft een volledig computerondersteunde positie-bepaling met behulp van de zon en een sextant ontwikkeld, die hij „postmoderne astronavigatie“ noemt. Onder de titel „Astronavigation – eindelijk zeitgerecht“ is de herwerkte, uitgebreide 2025-heruitgave van zijn boek „Postmoderne Astronavigation. Mit der Sonne unterwegs“ verschenen.Het boek begint met een gemakkelijk te begrijpen terugblik op de geschiedenis van de astronomische navigatie. Daarna presenteert Hoffrichter zijn zelfontwikkelde app „Circle of position navigation“ (Apple), respectievelijk „Sun Navigation“ (Android).Met een sextant wordt de afstand tot de onmiskenbare zon gemeten. Planeten en vaste sterren blijven derhalve buiten beschouwing als natuurlijke hemellichamen omwille van de eenvoud. Na de hoogtehoekmeting begint in de astronavigatie klassiek een uitgebreide wiskundige berekening en vervolgens een grafische benaderingsmethode. Deze werd in 1875 bedacht door de Franse marineofficier Marcq Saint-Hilaire (1832–1889) als een „noodoplossing“ die alleen aan haar tijd te danken was.Hoewel wiskundig exacte navigatiemethoden al sinds het midden van de 18e eeuw bekend zijn, kon de berekening zonder computer niet geautomatiseerd worden. In Hoffmeisters app kunnen op een mobiel apparaat eenvoudig de hoogtehoekmetingen worden ingevoerd. Het tablet of smartphone zou daarvoor, indien nodig, natuurlijk onafhankelijk van een uitval van het boordstroomnet moeten kunnen functioneren.De lang verdrongen methoden van de wiskundigen Johannes Keppler (1571–1630) en Leonhard Euler (1707–1783) evenals de efemeriden zijn in de software opgeslagen, die de locatieberekening razendsnel uitvoert. Na het gebruik van de sextant is de „postmoderne astronavigatie“ zo eenvoudig in het gebruik als de vertrouwde satellietnavigatie op de kaartplotter. Uitgebreide nautische documentatie is niet vereist, bovendien hoeft er niet zelf gerekend of getekend te worden.Met de „postmoderne astronavigatie“ is een positie met behulp van de zon nauwkeuriger te bepalen dan met de hoogteverschilmethode van Saint Hilaire. Omdat daarvoor niet eens een Gissort vereist is, wordt de kunst van vroegere zeevaarders zo vereenvoudigd dat er nu een echte, eenvoudig hanteerbare, praktijkgeschikte navigatie-back-up beschikbaar is.De hoofdstukken in detailGeschiedenis van de astronavigatieDe app Sun NavigationKleine sextantkundeAnalytische positie‑bepalingKoppelnavigatieGrootcirkelberekeningDe tijdvergelijkingBijlage, onder meer met een uittreksel uit de publicatie van Carl Friedrich Gauß (1777–1855) uit het jaar 1809, waarin hij het tweehoge‑probleem oplost188 pagina’s, 70 afbeeldingen en 15 tabellen, formaat 14,8 x 21 cm, gebonden.